Historia

Historia Harcerskiej Orkiestry Dętej w Tczewie rozpoczęła się po drugiej wojnie światowej. W 1946 roku grupa pracowników Ubezpieczalni Społecznej w Tczewie, wspierana przez działaczy Rady Przyjaciół Harcerstwa, zgłosiła inicjatywę utworzenia orkiestry dętej. Wśród najbardziej zasłużonych inicjatorów utworzenia zespołu byli Władysław Einbacher i Wilibald Stok oraz pierwszy kapelmistrz – Jan Kubicki.

Tworzenie orkiestry było przedsięwzięciem trudnym. Do zespołu zgłaszała się młodzież, która najczęściej – prócz dobrych chęci – nie posiadała ani instrumentów, ani umiejętności posługiwania się nimi. Ciężar prowadzenia orkiestry, szkolenia jej członków, przygotowywania i opracowania repertuaru wziął na swoje barki Jan Kubicki. Po trzech miesiącach intensywnych prób, dzięki zdyscyplinowaniu młodzieży i pedagogicznym umiejętnościom kapelmistrza, w grudniu 1947 roku zespół dał swój pierwszy koncert. Od pierwszego występu orkiestra zdobywała uznanie i sympatię społeczeństwa.

Po kilku latach nauki i gry w zespole, młodzież dorastała i opuszczała jego szeregi. Miejsce tych, którzy odchodzili, zajmowali następni i ponownie przechodzili ten sam cykl od początku.

Gdy wydawało się, że orkiestra umocniła się organizacyjnie i artystycznie, niespodziewanie nastał bardzo trudny okres w jej dziejach. Przeobrażenia społeczno-polityczne, jakie miały miejsce na przełomie lat czterdziestych i pięćdziesiątych, dotknęły również Związek Harcerstwa Polskiego. Z tego powodu przez dwa lata zespół działał jako młodzieżowa orkiestra przy Państwowej Szkole Muzycznej w Tczewie. W 1953 roku ówcześni decydenci powiatowi zalecili przekazać instrumenty Związkowi Młodzieży Polskiej, co mogło doprowadzić do rozpadu zespołu. Sytuację uratowała Powszechna Organizacja „Służba Polsce”, która dążyła do zorganizowania własnej orkiestry. Orkiestra umocniła się liczebnie, zyskując popularność również poza granicami województwa. Rok 1955 zaowocował zakwalifikowaniem orkiestry na V Międzynarodowy Festiwal Młodzieży i Studentów w Warszawie. Decyzja ta była wyrazem uznania dla wysokiego już wówczas poziomu artystycznego orkiestry. Pod koniec roku 1955 orkiestra po raz kolejny musiała szukać nowego patrona. Tym razem została przygarnięta przez Ligę Przyjaciół Żołnierza. Współpraca z tą organizacją trwała do kwietnia 1957 roku, kiedy reaktywowany został Związek Harcerstwa Polskiego.

W 1959 roku w orkiestrze nastąpiła generalna „zmiana warty”. Odeszli „starzy” muzycy, a ich miejsce zajęli 11-14 letni chłopcy. Jednym z najstarszych członków zespołu był wtedy klarnecista Jerzy Kubicki, który u boku swego ojca Jana już wówczas przygotowywał się do prowadzenia orkiestry. Orkiestra odtąd występowała jako 19 Drużyna Harcerska im. Stanisława Moniuszki.

Kadra drużyny, pod kierunkiem phm. Brunona Terczakowskiego, potrafiła znakomicie skojarzyć w praktycznym działaniu nadrzędny cel, jakim była muzyka, z atrakcyjnymi formami pracy harcerskiej. Obozy, biwaki zostały umiejętnie wykorzystane do integrowania zespołu. Około 4-5 godzin dziennie przeznaczało się na próby, resztę czasu zabierały normalne zajęcia harcerskie. To właśnie obozy szkoleniowo-wypoczynkowe stanowią jedną z tajemnic długowieczności zespołu oraz jego wysokiego poziomu muzycznego.
Na miejsce pierwszego letniego obozy w 1959 roku wybrano Ocypel, uroczą wieś kociewską. W 1960 roku tczewskich muzyków gościła wieś Rybaki koło Kościerzyny.

Obóz wakacyjny w 1961 roku w Ocyplu zapisał się w pamięci uczestników nie tylko atrakcjami życia obozowego. W tym czasie bowiem dokonała się zmiana kapelmistrza. Jan Kubicki, współzałożyciel orkiestry, jej kierownik artystyczny, człowiek, który ukształtował profil i charakter zespołu, przekazał batutę swemu następcy, synowi Jerzemu.
W 1965 roku nowy dyrygent zadecydował rozszerzyć zakres działalności artystycznej drużyny. Przy orkiestrze powstał zespół estradowy „Kubanki”. Nowy żeński zespół zyskał sobie sympatię widzów od chwili pojawienia się na estradzie.

W 1966 roku nastąpiły w drużynie ważne zmiany organizacyjne. Funkcję drużynowego objął phm. Norbert Jatkowski, a instruktorem programowym została phm. Czesława Klamann. Zespół zaczął przygotowywać się do własnych obchodów jubileuszu 20-lecia. Uroczysty koncert odbył się 30 września 1967 roku w Domu Kultury Kolejarza w Tczewie.

W 1971 roku w Gdyni odbył się Okręgowy Konkurs Orkiestr Dętych. Tczewscy harcerze nie tylko zakwalifikowali się do eliminacji centralnych Ogólnopolskiego Przeglądu Orkiestr Dętych w Tychach, lecz zdobyli też nagrodę publiczności. Następny Ogólnopolski Przegląd Orkiestr Dętych odbył się w Tczewie w dniach 15 – 17 września 1972 roku. Nie był to konkurs z udziałem juniorów, lecz raczej występ galowy, bo też okazja była wyjątkowa – jubileusz 25-lecia Harcerskiej Orkiestry Dętej w Tczewie. W roku jubileuszu orkiestra występowała w pięćdziesięcioosobowym składzie, a wraz z zespołem wokalnym i adeptami liczyła 74 osoby. Posiadała pełny zestaw instrumentów dętych i sprzęt muzyczny niezbędny dla sekcji rytmicznej. 13 marca 1973 roku przy dźwiękach tczewskiej orkiestry rozpoczął obrady V Zjazd Związku Harcerstwa Polskiego. W maju odnotowano występ telewizyjny na pokładzie Okrętu Marynarki Wojennej ORP „Kopernik”, w imprezie pod nazwą „Spotkanie Dwóch Orkiestr”. Partnerem Harcerzy była znakomita Reprezentacyjna Orkiestra Marynarki Wojennej.
Rok 1974 zapisał się w kronikach 9 Drużyny Harcerskiej udziałem w dwóch ważnych uroczystościach o charakterze ogólnopolskim. 24 maja zespół został zaproszony do udziału w Dniu Matki, który odbył się w Pałacu Kultury i Nauki w Warszawie. Dużym sukcesem zespołu zakończył się także udział w Harcerskim Festiwalu Kultury Młodzieży Szkolnej w Kielcach.

Przeciętnie orkiestra występowała około 30-40 razy w ciągu roku. Przy tak dużej ilości koncertów zmieniał się także dość często jej skład osobowy. Przez 40 lat w szeregach orkiestry występowało 358 osób. W połowie lat 70-tych orkiestra liczyła około 80 osób. Tak wysoki stan liczebny drużyny był niezgodny z zasadami organizacyjnymi Związku Harcerstwa Polskiego. Wymagało to przeprowadzenia zmian strukturalnych. W 1977 roku powstał Szczep Harcerski im. Stanisława Moniuszki.

W 1985 roku owocny okazał się udział w Ogólnopolskim Festiwalu Harcerskich Orkiestr Dętych. Jury, pod przewodnictwem dr. Józefa Szweda z Akademii Muzycznej w Katowicach, przyznało naszej orkiestrze II miejsce. Dzięki temu wyróżnieniu uzyskaliśmy prawo posługiwania się tytułem Orkiestry Reprezentacyjnej przy Głównej Kwaterze Związku Harcerstwa Polskiego.

źródło: Romuald Wentowski – Kociewski Magazyn Regionalny Nr 5 (1988)

Jednym z najważniejszych wydarzeń 1987 roku był dla Harcerskiej Orkiestry Dętej jubileusz 40-lecia. Najbardziej intensywne przygotowania do uroczystego koncertu miały miejsce podczas 26-dniowego obozu w Leśnie.
W roku 1988, zaraz po obozie w Starych Polaszkach orkiestra wyjechała do Niemiec. Tczewscy muzycy uczestniczyli w Bremerhaven w organizowanym Międzynarodowym Tygodniu Młodzieży, który miał na celu zbliżenie młodzieży różnych narodowości. W 1991 roku orkiestra brała udział w światowym zlocie zorganizowanym z okazji obchodów 80-lecia harcerstwa w Pająku pod Częstochową. Harcerze mieli także zaszczyt spotkać się z Janem Pawłem II, biorąc udział w Światowym Dniu Młodzieży.

Okres transformacji ustrojowej wiązał się z trudną sytuacją wielu zespołów artystycznych, którym zaczęło brakować funduszy na utrzymanie. Zastanawiano się nawet, czy po 45 latach Harcerska Orkiestra Dęta przestanie istnieć. Rok 1992 to okres intensywnego poszukiwania sponsorów przede wszystkim przez kapelmistrza Jerzego Kubickiego. Fabryka Przekładni Samochodowych nie mogła już pomagać jak dotąd. Na szczęście nie wypowiedziano orkiestrze siedziby w komfortowym Klubie Kultury „Polmo”.
Przetrwanie trudnego okresu orkiestra zawdzięczać może Urzędowi Miejskiemu, który zaproponował umieszczenie orkiestry w strukturze organizacyjnej Tczewskiego Centrum Kultury. W zamian za ciągłą pomoc finansową orkiestra uświetnia prawie wszystkie uroczystości patriotyczne.
Koncert jubileuszowy, który odbył się jesienią  w 1992 r. pokazał, że orkiestra utrzymuje wysoki poziom artystyczny i bogaty repertuar. Nie było końca życzeniom, gratulacjom od Kwatery Głównej ZHP, Chorągwi Gdańskiej, władz miasta, przedstawicieli duchowieństwa, instytucji, zakładów pracy i sympatyków orkiestry.

źródło: Anna Krauze – fragmenty pracy magisterskiej napisanej na Wydziale Nauk Społecznych Uniwersytetu Gdańskiego (1995)

Najważniejszym wydarzeniem 1995 roku było uczestnictwo w Światowym Zlocie Harcerstwa Polskiego w Zegrzu pod Warszawą. Orkiestra przy tej okazji zagrała m. in.  podczas uroczystej zmiany wart przed Grobem Nieznanego Żołnierza oraz dała koncert na Placu Zamkowym. W 1999 roku orkiestra wzięła udział w uroczystej mszy św. podczas wizyty Jana Pawła II w Pelplinie. W lipcu 1999 r. orkiestra uświetniła DANA CUP – nieoficjalne mistrzostwa w piłce nożnej dzieci, które odbywają się w Hjorring na północy Danii. Natomiast pod koniec tego roku powstała pierwsza płyta zespołu zatytułowana „Radosna strona życia”.

źródło: Jacek Cherek – Harcerska Orkiestra Dęta im. Stanisława Moniuszki w Tczewie – praca zbiorowa pod redakcją  Kazimierza Ickiewicza (2007)

W grudniu 2002 roku na rocznicowym koncercie 55-lecia Harcerskiej Orkiestry Dętej nastąpiło oficjalne przekazanie zespołu pod batutę Magdaleny Kubickiej-Netki.

Działając pod opieką władz miasta Tczewa, z wdzięcznością korzysta również z pomocy niesionej przez byłych członków orkiestry, przyjaciół i sponsorów.

Zespół nadal występuje wielokrotnie w ciągu roku, uczestniczy w uroczystościach, organizuje własne warsztaty muzyczne, i codziennie ćwiczy, aby polepszać swoje umiejętności.

Do najważniejszych osiągnięć HOD w ostatnich latach należą:

• wyróżnienie na Międzynarodowym Festiwalu Orkiestr Dętych w Świeciu w konkursie „Nadęty Chopin” w 2010 roku,
• III nagroda w kategorii koncert estradowy podczas Ogólnopolskiego Festiwalu Młodzieżowych Orkiestr Dętych w Inowrocławiu w 2012 roku,
• I nagroda w Pomorskim Festiwalu Orkiestr Dętych w Lipuszu w 2012 roku,
• II nagroda w Kaszubsko-Kociewsko-Powiślańskim Przeglądzie Orkiestr w Kolbudach w 2013 roku,
• II nagroda w kategorii koncert estradowy podczas Ogólnopolskiego Festiwalu Młodzieżowych Orkiestr Dętych w Inowrocławiu w 2013 roku,
• I nagroda w kategorii koncert estradowy podczas Ogólnopolskiego Festiwalu Młodzieżowych Orkiestr Dętych w Inowrocławiu w 2015 roku,
• nagroda „Kociewskie Pióro 2015” w dziedzinie Animacja kultury,
• I nagroda w III Nadbałtyckim Festiwalu Orkiestr w Gniewinie w 2016 roku,
• Koncerty podczas Festiwalu Filmowego w Gdyni w  2015 i 2016 roku,
• „Koncert z Gwiazdą” – Jackiem Wójcickim w 2016 roku,
• „Koncert Trzech Króli” z udziałem Mieczysława Szcześniaka, Zbigniewa Wodeckiego i Jacka Wójcickiego w styczniu 2017 roku, transmitowany na żywo przez Radio Gdańsk.

Jan  Kubicki (1898-1967) urodził się w Barłożnie na Kociewiu.  Zamiłowanie i talent do muzyki wyniósł z domu rodzinnego. Ojciec, a także pięciu  braci, grało na różnych instrumentach. Jeszcze podczas zaborów – przez dwa lata  – uczęszczał do szkoły muzycznej w Kwidzynie. W 1920 roku, po powrocie Pomorza  do Macierzy, wstąpił do Wojska Polskiego. Los rzucił go na Kresy Wschodnie, do  Kobrynia, gdzie jako podoficer zawodowy grał w orkiestrze 83 pułku piechoty. Intensywnie  dokształcał się i szybko uzyskał awans, został tambur-majorem. W 1930 roku wrócił  do Tczewa, by zająć stanowisko kapelmistrza orkiestry nowo przybyłego do tego  miasta II Batalionu Strzelców. Jako żołnierz uczestniczył w wojnie obronnej 1939  roku. Po wyzwoleniu podjął pracę urzędnika administracji państwowej w Tczewie. Jesienią  1947 roku, wraz z innymi współorganizatorami, utworzył orkiestrę dętą Związku  Harcerstwa Polskiego, którą jako kapelmistrz kierował do 1958 roku. W tym roku  przekazał batutę swemu synowi, Jerzemu, którego do tej funkcji starannie przygotowywał,  jak się okazało ze znakomitym skutkiem. Dalej aktywnie uczestniczył w życiu zespołu.  Jeździł na obozy szkoleniowo-wypoczynkowe, uczęszczał na próby. Pracował też zawodowo. Zmarł 17 września 1967 roku. W drodze na miejsce ostatniego spoczynku towarzyszyła mu orkiestra, której poświęcił 20 lat swojego życia.

Jerzy Kubicki (1933-2017) urodził się w Tczewie. Całe życie poświęcił muzyce i edukacji muzycznej. Ukończył Wydział Instruktorski w Państwowej Szkole Muzycznej  II stopnia w Gdańsku. Od 1949 roku był członkiem Harcerskiej Orkiestry Dętej, a od 1958 roku  jej kapelmistrzem. Równolegle z pracą zawodową przez cały czas działał na niwie  kultury. Po 44 latach batutę przekazał córce Magdalenie. Nie zakończył jednak swej aktywności zawodowej. Wspierał wszystkie działania muzyczne i organizacyjne orkiestry. Aktywnie uczestniczył w edukacji muzycznej, pomagał w organizacji corocznych obozów muzycznych oraz zabiegał o środki finansowe w różnych środowiskach.

Jerzy Kubicki traktował orkiestrę jako swoistą szkołę muzyczną, a jednocześnie szkołę życia dla wielu pokoleń młodych harcerzy. Za swoją pracę otrzymał wiele wyróżnień, nagród i odznaczeń: m.in. Złoty Krzyż „Za zasługi dla ZHP”, odznakę „Zasłużony Działacz Kultury”, regionalne odznaczenie „Zasłużonym Ziemi Gdańskiej” oraz dwa liczące się wyróżnienia lokalne: nagrodę „Złoty Gryf” w dziedzinie kultury za rok 1996 i prestiżowy Medal „Pro Domo Trsoviensi”.
W 1986 r. odebrał Dyplom Honorowy Ministra Kultury i Sztuki, w 1997 r. otrzymał Nagrodę Wojewody Pomorskiego za długoletnie kierowanie Orkiestrą i dbałość o zachowanie jej wysokiego poziomu artystycznego oraz zaangażowaną działalność na rzecz upowszechniania kultury muzycznej na terenie miasta Tczewa i regionu. Został wyróżniony nagrodą Prezydenta Miasta ″Tczewianin Roku 2002″. W 2004 roku Rada Miejska w Tczewie nadała mu najwyższe samorządowe wyróżnienie – Honorowy Obywatel Miasta Tczewa.
W 2012 r. Jerzy Kubicki został odznaczony Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski za zasługi dla kultury polskiej. Odznaczenie wręczył prezydent RP Bronisław Komorowski, podczas spotkania z samorządowcami w Gniewie. Odznaczenie zostało przyznane na wniosek prezydenta Tczewa Mirosława Pobłockiego. 

Jerzy Kubicki zmarł 19 kwietnia 2017 roku. 

Magdalena Kubicka urodziła się w 1977 roku. Można powiedzieć, że wychowała się w Harcerskiej Orkiestrze Dętej. Na swój pierwszy obóz pojechała mając zaledwie kilka miesięcy. Gdy ukończyła 10 lat, mogła już brać czynny udział w próbach i koncertach orkiestry jako flecistka.  Ukończyła klasę fletu w Państwowej Szkole Muzycznej II stopnia.  Równolegle ze studiami  na Wydziale Zarządzania Uniwersytetu Gdańskiego podjęła naukę na Wydziale Dyrygentury Chóralnej Akademii Muzycznej im. Stanisława Moniuszki w Gdańsku. Uczestniczyła w drugim etapie IX Konkursu Dyrygentów Chóralnych w Poznaniu. Do koncertu dyplomowego przygotowała  Harcerską Orkiestrę Dętą oraz Akademicki Chór Uniwersytetu Gdańskiego – zespoły wykonały razem utwór wokalno-instrumentalny „Ojczyzna” Feliksa Nowowiejskiego.

Swoją muzyczną pasją zawsze starała się skutecznie zarazić dzieci i młodzież, pomagała im rozwijać zainteresowania i doskonalić umiejętności. Członkiem Harcerskiej Orkiestrze Dętej jest również mąż oraz najstarsza córka Magdaleny Kubickiej-Netki.